یکی از گویش های مهم و با اهمیت به جا مانده از فارسی میانه گویش طاری است تا جایی که به جرات می توان گفت همواره مورد توجه زبان شناسان بوده و در خصوص ان تحقیقات جامع و کاملی صورت گرفته از ان جمله پایان نامه کارشناسی ارشد رفعت الزمان اهور با نام تحلیل سیستم فعلی در گویش قریه طاراز توابع نطنز به راهنمایی دکتر بهرام فره وشی (گروه زبان شناسی دانشگاه تهران سال ۱۳۴۷است)
دومین اثر کتاب ارزشمند محقق بلزیگی پیرلوک
باعنوان پزوهش هایی درباره گویش های کرمانی (ایران مرکزی) از مجموعه (اکتا ایرانیکا) جلد ۳۹ چاپ ۲۰۰۲است که به بررسی نه گویش استان اصفهان شامل ابوزید ابادی،ابیانه ای قهرودی،اردستانی ،انارکی،نایینی،وزنه ای،بادرودی وطاری پرداخته است این اثر که مواد گویش ان ظاهرابین سالهای ۱۹۶۹تا ۱۹۷۴گرداوری شده است شامل دستور ،چیدن متن و ترجمه متون و واژه نامه است و توصیف دقیق و خوبی از گویش طاری و نیز گویش های منطقه می باشد
در کتاب جلد ۱ گنجینه گویش های ایرانی استان اصفهان نوشته محمد مهدی اسماعیلی مواردی برای بررسی گویش،های ایرانی تالیف محقق روسی والنتین زوکنسکی درسال ۱۸۸۶میلادی که جامعه اماری ان روستا ی کشه بوده صورت گرفته است که البته پژوهش گران طار،کشه وطرق را دریک گروه قرارداده اند ودرطبقه بندی گویش ها این سه منطقه راجز گویش های میانه غربی تقسیم بندی کرده اند وتوصیف دقیق وخوبی ازگویش طاری ودیکر گویش های منطقه می باشد
یکی ازدلایل ان دیرینگی این گویش است درگویش موجود لغات بسیاری با ی،ز،گ،ج،که مخصوص زبا ن فارسی میانه است وجود دارد
ودیگردرخصوص منطقه طاربیشتر این هویدا است که یکی ازدلایل نگهداری این امانت بزرگ فرهنگی توسط مردمان ان دوربودن روستا وعدم ازدواج با غیر طاری تا ۱۰۰ سال پیش بوده اما ان چه ازهمه مهمتراست عشق به ازدواج با غیر فامیل ومهاجرت پدران به شهرها به گویش وفرهنگ طار اسیب زده اما جوانان این منطقه هنوز هم درپی فراگیری این گویش کهن هستند ویکی از افتخارات شرکت یاران احیاواموزش این زبان از سال ۹۲توسط تیم گویش طاری در سایت وبخصوص کانال یاران طاراست که علاقمندان.زیادی راجذب کرده که شامل اموزش دستور ،لغات ،چیدن متن وترجمه متون وپیامهای صوتی متنها ولغات وخاطرات واداب ورسوم فرهنگی روستا باگویش طاریست ومطلب مهم دیگر پیگیری وارائه مدارک مستند واژه نامه ها،،مقالات ، ویس این گویش به اداره میراث فرهنگی وگردشگری شهرستان نطنزدرسال ۹۷جهت ثبت این گویش بوده است که دردست پیگیری واقدام می باشد از تمام اقوام عزیزی که درجهت حفظ واحیای این گویش تلاش می نمایند وباماهمراهند سپاسگزاریم امید است بتوانیم این میراث کهن رابه نسل جدید منتقل نماییم
هیئت مدیره شرکت یاان طار